Niecierpek da się lubić

Uwielbiają go zwłaszcza dzieci. Owoce niecierpka przy dotknięciu pękają, wyrzucając swoje nasiona na odległość nawet kilku metrów. Nazwa łacińska rośliny pochodzi od noli me tangere, czyli „nie dotykaj mnie”. Dla dzieciaków, które łaciny przecież nie znają, to lepsza zabawa niż strzelanie z procy!

Niecierpek jest rośliną jednoroczną, kwitnie w lecie. W Polsce występuje powszechnie w wilgotnych lasach niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere) o żółtych kwiatach. Nad rzekami, w lasach i zaroślach rozprzestrzeniły się też niecierpek drobnokwiatowy – Impatiens parviflora (ze wschodniej Azji) i różowo kwitnący niecierpek himalajski (Impatiens glandulifera). Te dwa obce gatunki to tak zwane rośliny inwazyjne. Zajmują nowe miejsca, wypierając gatunki rodzime. Nie należy ich więc siać w ogródkach.

Na działkach mile widziany jest natomiast pochodzący z Afryki niecierpek waleriana (Impatiens walleriana) oraz azjatycki niecierpek balsamina (I. balsamina). Te dwa gatunki nie są inwazyjne i mogą być bezpiecznie uprawiane w ogrodach. Jako że niecierpek to roślina pospolita, warto wiedzieć, że jego kwiaty, owoce i nasiona są jadalne. Nasiona można jeść nawet na surowo. Wyglądają trochę jak sezam i mają podobny do niego smak. Można je prażyć. W górach zachodniej części prowincji Hubei w Chinach roślina ta jest nawet nazywana „dzikim sezamem” ze względu na swoje zastosowanie. Oczywiście w kuchni użyjemy tylko nasion i owoców niecierpka pospolitego oraz himalajskiego, gdyż niecierpek drobnokwiatowy jest za mały, zbyt trudny do zbierania.

Owoce przypominają z wyglądu małe fasolki szparagowe. Najlepiej zbierać te największe (3-4 cm długości) z niecierpka himalajskiego. Podczas zrywania wiele z nich pęka, ale nie trzeba się tym przejmować – będziemy mieć mieszankę zamkniętych i otwartych owoców oraz wolnych nasion.Kwiaty niecierpków mają atrakcyjne kolory – jaskrawożółty u niecierpka pospolitego i ciemnoróżowy u himalajskiego.

Jada się je na surowo (są ozdobą sałatek). Pod wpływem temperatury (np. duszone z odrobiną wody) kurczą się i można z nich robić rodzaj powideł, jak z płatków róży. Ich smak jest mało wyrazisty, ale to nie wada, można je umiejętnie doprawić i zrobić na przykład żółty lub różowy farsz do pierogów. Wygląda to niesamowicie! W niektórych częściach Chin i Korei dziewczynki używają kwiatów niecierpka do barwienia paznokci – wystarczy potrzeć je płatkami, by nabrały żywego różowego koloru.

Pędy niecierpków są przypuszczalnie szkodliwe jedzone na surowo, powodują mdłości. Zawierają dużo szczawianów, nie są więc wskazane dla osób ze skłonnością do artretyzmu i kamicy nerkowej. Jadalne są dopiero po długim gotowaniu i odsączeniu. Łodygi i liście roztarte w dłoniach (bądź wyciśnięty z nich sok) łagodzą skutki potłuczeń, zranień i poparzeń pokrzywą. Takie zastosowanie niecierpka jest powszechnie spotykane w USA.

★ Pierogi z niecierpka
Weź • ok. 1,5 l kwiatów niecierpka pospolitego (żółty) lub himalajskiego (różowy); ten pierwszy jest smaczniejszy, ma delikatniejszy smak • 2 łyżki cukru • ćwierć łyżeczki soli • 2 łyżki octu (spirytusowego lub jabłkowego) • 4 łyżki soku jabłkowego
Do rondla nalej około 100 ml wody, podgrzej, wrzuć kwiaty. Pod wpływem temperatury płatki będą się kurczyć. Dodaj cukier i ocet, sok jabłkowy do smaku oraz ćwierć łyżeczki soli. Gotuj na małym ogniu 5 min. Odstaw do ostygnięcia, odsącz – farsz jest gotowy. Nadziej nim ciasto pierogowe własnego przepisu.


Łukasz Łuczaj
doktor botaniki. Prowadzi eksperymenty nad odżywianiem się dzikimi roślinami.
Autor książki „Dzikie rośliny jadalne wPolsce. Przewodnik survivalowy”.
Naantenie Kuchni TV+ prowadzi program
„Dziki obiad Łukasza Łuczaja”, www.luczaj.com

Przyrządzanie pierogów z niecierpka było pokazane w jednym z odcinków programu „Dziki obiad Łukasza Łuczaja”. Skrót obejrzysz na www.kuchniaplus.pl