Długa droga do domu

Odyseja Homera jest jednym z najważniejszych arcydzieł literatury klasycznej. Opowiada o powrocie Odyseusza na wyspę Itakę, gdzie od 20 lat czeka na niego żona Penelopa. Chociaż znaleźli się tacy, którzy zarzekali się, że widzieli, jak jej mąż poległ podczas wojny trojańskiej, ona nie traciła nadziei. Ostatecznie Odyseusz, przeżywszy wiele przygód, powrócił do domu.

Wiele wieków później inny grecki poeta, Konstandinos Kawafis, w wierszu „Itaka” ten sam powrót opisał w zupełnie inny sposób, przy okazji tworząc jedną z najpiękniejszych metafor podróży w poszukiwaniu marzeń. „Odyseja” koncentruje się na trudnościach w dotarciu do domu i cierpieniach kochającej żony, wiersz Kawafisa ukazuje nieznanego dotąd Odyseusza, cieszącego się z podróży i każdej przygody, którą doświadcza go los. Przeczytałem ten wiersz w drodze do Santiago de Compostela, kiedy chciałem jak najszybciej tam dotrzeć i zakończyć to, co wydawało mi się bezsensownym pielgrzymowaniem. [Poniżej kilka zwrotek z wiersza Kawafisa w przekładzie Zygmunta Kubiaka].

„Jeśli wyruszasz w podróż do Itaki,
pragnij tego, by długie było wędrowanie,
pełne przygód, pełne doświadczeń.
Lajstrygonów, Cyklopów, gniewnego Posejdona
nie obawiaj się. Nic takiego
na twojej drodze nie stanie, jeśli myślą
trwasz na wyżynach, jeśli tylko wyborne
uczucia dotykają twego ducha i ciała.

Ani Lajstrygonów, ani Cyklopów,
ani okrutnego Posejdona nie spotkasz,
jeżeli ich nie niesiesz w swojej duszy,
jeśli własna twa dusza nie wznieci ich przed tobą.
Pragnij tego, by wędrowanie było długie:
żebyś miał wiele takich poranków lata,
kiedy, z jaką uciechą, z jakim rozradowaniem,
będziesz podpływał do portów, nigdy przedtem niewidzianych;
żebyś się zatrzymywał w handlowych stacjach Fenicjan
i kupował tam piękne rzeczy,
masę perłową i koral, bursztyn i heban,
i najróżniejsze, wyszukane olejki
– ile ci się uda zmysłowych wonności znaleźć.
Trzeba też, byś egipskich miast odwiedził wiele,
aby uczyć się i jeszcze się uczyć – od tych, co wiedzą.
Przez cały ten czas pamiętaj o Itace.
Przybycie do niej – twoim przeznaczeniem.
Ale bynajmniej nie śpiesz się w podróży.
Lepiej, by trwała ona wiele lat,
abyś stary już był, gdy dobijesz do tej wyspy,
bogaty we wszystko, co zyskałeś po drodze,
nie oczekuj wcale, by ci dała bogactwo Itaka.
Itaka dała ci tę piękną podróż.
Bez Itaki nie wyruszyłbyś w drogę.
Niczego więcej już ci dać nie może.
A jeśli ją znajdujesz ubogą, Itaka cię nie oszukała.
Gdy się stałeś tak mądry, po tylu doświadczeniach,
już zrozumiałeś, co znaczą Itaki”.


Paulo Coelho
brazylijski pisarz i poeta, promotor „dobrej magii”. Autor m.in. książek: „Alchemik”,
„Podręcznik wojownika światła”, „Demon i panna Prym”, „Pielgrzym” i „Alef”
fot. shutterstock.com