Dyrektorka od aniołów

Raz w roku starsi i młodsi przebierają się za anioły i idą razem w przemarszu przez miasto. Dzięki temu Lanckorona stała się sławna, nie tylko zresztą w Polsce. A to wszystko zawdzięczają pewnej pani… z Wadowic.

To nie Renata Bukowska odkryła Lanckoronę, lecz Lanckorona ją. Najpierw był rysunek.

– W 1999 roku latem chodziłam na warsztaty z tańcem i wizualizacją. Mieliśmy też zajęcia plastyczne. Wzięłam kartkę i narysowałam: górkę, na niej domek otoczony płotem i sadem, krętą dróżkę i tęczę. Rysunek schowałam na pamiątkę i zapomniałam o nim – opowiada Renata. Potem był telefon. Renata mieszkała wówczas w Wadowicach i prowadziła z mężem Danielem sklep ze zdrową żywnością.

– Pewnego dnia zadzwoniła do nas zrozpaczona kobieta. Powiedziała, że sprzedaje gospodarstwo w okolicy Lanckorony i żebyśmy jej pomogli – może poprzez sklep – znaleźć kupca, bo poprzedni się wycofał, a ona siedzi na walizkach. Daniel pojechał zobaczyć to gospodarstwo i… wrócił oszołomiony miejscem, domem, miasteczkiem.

Droga do Tęczowego Wzgórza

Pochodząca spod Wadowic 43-letnia Renata Bukowska, dziś prezes Stowarzyszenia Na Bursztynowym Szlaku, długo szukała swojego miejsca. Pedagog z wykształcenia przez dziesięć lat pracowała w Jaszczurowej w domu dziecka, aż w pewnym momencie powiedziała: „Dość. Wystarczy”. Pociągała ją ekologia.

W 1999 roku w Krakowie spotkała młodą dziewczynę – Dominikę z Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, która namówiła ją na napisanie pierwszego projektu. Był to projekt „Dni Ziemi w Wadowicach”. Impreza trwała tydzień i rozniosła się dużym echem.

Potem był telefon z wadowickiego urzędu z pytaniem, czy chciałaby na stałe zająć się edukacją ekologiczną. Bukowska zgodziła się, zapakowała do samochodu męża, dwie córki i przeniosła się do Wadowic. Stworzyła tam ośrodek edukacyjny i prowadziła projekt „Czysty świat”.

Mąż Daniel (filozof, leśnik) otworzył sklep ze zdrową żywnością. A jednocześnie cały czas rozglądali się za miejscem, w którym mogliby się osiedlić. Aż wreszcie jesienią 2000 roku Renata znalazła się przejazdem w Lanckoronie.

– Wkrótce potem zadzwoniła owa pani w sprawie sprzedaży gospodarstwa – opowiada Renata Bukowska. – Kamienno-drewniany dom na wzgórzu, otoczony płotem, z krętą dróżką. Zdecydowaliśmy się od razu. Oniemiałam. Tamtego lata wielokrotnie pojawiały się na niebie tęcze. Potem przyszła powódź i zabrała drogę do domu i Tęczowego Wzgórza. Tak nazwał to miejsce Daniel. W czasie przeprowadzki z jednej z książek wypadł rysunek. Zgadzało się wszystko…

Bukowska była już wtedy w międzynarodowym stowarzyszeniu Babiniec, w którym ponad sto kobiet – nauczycielek, lokalnych artystek i urzędniczek, animatorek kultury – działa na rzecz rozwoju terenów wiejskich, zajmując się agro- i ekoturystyką, promocją dziedzictwa kulturowego, organizując warsztaty, szkolenia, konferencje, imprezy.

– Chciałam rozruszać Lanckoronę, która była jedynie „sypialnią” dla krakowian i warszawiaków. Jeszcze nie wiedziałam, że nad mieszkańcami ciąży swoiste fatum, które sami sobie wmówili. Na każdy pomysł odpowiadali: „Nieee, tu nic nie da się zrobić”. Pierwsze kroki skierowałam do Domu Kultury. „Chciałabym zająć się edukacją ekologiczną”, mówię, na co ówczesny dyrektor DK wzruszył ramionami: „Wie pani co? Jak pani tak bardzo chce, to proszę, ale ciężko będzie”.

– Postanowiłam przełamać fatum – opowiada Bukowska. – Rozlepiłam ogłoszenia, że zapraszam wszystkich, zwłaszcza kobiety, na spotkanie babińcowe w Domu Kultury. Międzynarodowy Babiniec pokazał, że kobiety mają mnóstwo energii i potencjału, więcej niż mężczyźni – wyjaśnia. – Przyszło około 50 osób, w tym kilku panów. Kobiety były w różnym wieku, od dwudziestolatek po panie po sześćdziesiątce. Od razu zobaczyłam, że to całe fatum to bzdura, że oni je sobie wmówili.

– Słuchajcie, przyjechałam do was i chcę tu działać, chcę coś robić, ale nie wiem konkretnie, co, pomóżcie. Była kawa, herbata, ciasto, ludzie się rozluźnili, zaczęli opowiadać o sobie, jeszcze nieufnie. I nagle okazało się, że te kobiety mają mnóstwo pomysłów, potrafią różne rzeczy, niektóre pokończyły szkoły, ale nic nie robią, bo nie wiedzą, jak ani gdzie to pokazać. Z początku nie mogły zrozumieć, że mogą tak po prostu mówić o swoich marzeniach, a co dopiero je zrealizować. Niektóre nawet się nie znały, mimo że mieszkały dom w dom! Tymczasem jedna haftowała, druga szyła, trzecia robiła piękne rzeczy z masy solnej, inna piekła chleb, ale trzymały to w domach.

– Te pierwsze spotkania były trudne. Ludzie nie wierzyli w żadne stowarzyszenia, fundacje… Jak mówiłam o pracy dla bezrobotnej młodzieży, to starsi komentowali: „Będą w miastach chodniki układać”. Bukowska musiała tłumaczyć, że ta młodzież ma wykształcenie i dlaczego ma chodniki układać, że tu, w gminie musi znaleźć pracę.

– Zachowywałam się na początku jak słoń w składzie porcelany, byłam zbyt nakręcona, zbyt zafascynowana. I chyba dzięki temu udało mi się przełamać fatum, stworzyć atmosferę energii, której tu brakowało. Te kobiety przestały czuć, że są same. Na kolejne spotkanie przyniosły serwetki, domowe wypieki, hafty, zdjęły ze ścian obrazy, które malowały…

– Zaczęłam podrzucać im pomysły, żeby ozdobiły te haftowane woreczki motywem lanckorońskim, uszyły torby. Padło pytanie: Po co właściwie my to robimy? Większość odpowiedziała, że dla siebie, ale część, że chciałaby z tego żyć. „Skoro tak, połączmy tradycję z kulturą i przedsiębiorczością.