Siła człowieczeństwa

„Na wiosnę 1942 roku do maleńkiego Rysiowego zoo przybył jeszcze jeden okaz; młodziutki piżmak. Zamieszkał na oszklonej werandzie przy stołowym pokoju, w obszernej klatce, która została w piwnicy po jakiejś papudze”.

Rysiowe zoo należało, jak wskazuje nazwa, do… Rysia – syna Antoniny Żabińskiej, żony Jana, który w latach 1929-1950 był dyrektorem warszawskiego zoo. Imię Ryś nie jest zresztą przypadkowe. Mama nadała je swojemu synowi na cześć dwóch małych rysiczek, które sama wyhodowała.

Państwo Żabińscy mieszkają na terenie ogrodu: trzy izdebki plus pracownia pana Jana. Żona ma swoje obowiązki. Oprowadza po ogrodzie oficjalne persony, przedstawicieli władz, gości z zagranicy, dziennikarzy, fotoreporterów. Udziela wywiadów i wyjaśnień. Towarzyszy mężowi na zjazdach organizowanych przez Międzynarodowy Związek Dyrektorów Ogrodów Zoologicznych. Są jeszcze obowiązki płynące z miłości do zwierząt. Po prostu.

Ceniona przez męża za umiejętności i intuicję do czworonogów, bez antybiotyków, testów i współczesnej wiedzy weterynaryjnej, potrafi bezbłędnie dobrać metody leczenia i pielęgnacji małych, często bardzo egzotycznych podopiecznych. We wrześniu 1939 roku ogród zostaje zbombardowany. Żabińscy patrzą, jak ich ukochane zwierzaki wywożone są do niemieckich ogrodów zoologicznych albo na… rzeź. Od tej pory, za sprawą wielkiego serca i odwagi Żabińskich, zniszczone zoo staje się schronem dla Żydów.

W ciągu trzech lat przez ogród przewiną się dziesiątki uciekinierów. Antonina Żabińska przy pomocy zwierząt, które pozostały, wielokrotnie odwróci uwagę faszystów od tego, co dzieje się na terenie ogrodu i ich domu.

Po upadku powstania Jan Żabiński dostaje się do niewoli. Zanim mąż wróci z oflagu, Antonina „wynegocjuje” już z nowymi władzami Warszawy decyzję i środki na odbudowę zoo… Wspomnienia Żabińskiej to poruszająca opowieść o heroizmie i sile ducha, które dla głównych bohaterów stają się zupełnie zwyczajną częścią życia.


Antonina Żabińska „Ludzie i zwierzęta”,
Wydawnictwo Literackie