Kiedy koniec świata

  Myśl o końcu świata dręczy ludzkość od zarania dziejów. Wizję zagłady ziemi - apokalipsę - zawiera w swoich mitach i dogmatach każda kultura i każda religia. W przeddzień roku 2000 temat staje się znów aktualny.

Któż z nas nie słyszał o przepowiedniach królowej Saby, zwanej też Michaldą czyli XIII Sybillą? Babki karmiły nas nimi w dzieciństwie. Czy te prorocze wizje są dziełem fałszerzy, czy naprawdę tej natchnionej wieszczki? Dr Zbigniew Mikołejko z Instytutu Socjologii i Filozofii PAN wyjaśnia:

- Tak zwane Księgi Sybilińskie, a poprawnie Sentencje Sybilińskie uważam za jeden z najważniejszych dokumentów kultury europejskiej. Stanowiły inspirację dla artystów, poetów, pisarzy, malarzy, rzeźbiarzy a nawet muzyków. Interesowali się nimi Owidiusz, Wergiliusz, Dante, Michał Anioł, Giotto. W Polsce sięgano po nie w chwilach trudnych. Mickiewicz w części III Dziadów powoływał się na nie i pisał: "Tam księga Sybilińska przyszłych losów świata".

Dzisiejsze zainteresowanie Księgami Sybilli wynika ze zbliżającego się końca wieku i tysiąclecia. Wiele przepowiedni, choćby św. Malachiasza, wskazuje, że oto nadchodzi koniec świata. Wizjoner wymienia 111 papieży. Jan Paweł II jest utożsamiany ze 110. Po nim będzie jeszcze tylko jeden władca na Stolicy Piotrowej i nastąpi koniec świata.

Starożytni Grecy sądzili, że wielka pożoga nastąpi po 10800 latach od zatopienia Atlantydy (tak przynajmniej wyliczył Heraklit z Efezu). Zdaniem Platona wypadało to właśnie na okolice roku 2000. Żydzi przewidywali "dzień Jahwe" - dzień gniewu Bożego i ogromnych klęsk zapowiadających powrót Mesjasza, który odbuduje wielki Izrael. Wówczas wskrzeszeni zostaną zmarli, a na świecie zapanuje sprawiedliwość, pokój i obfitość.

Według muzułmanów dziesięć znaków, w tym powrót Jezusa, ściemnienie słońca, trzęsienie ziemi, ludzi zmartwychwstanie na Sąd Ostateczny - zapowiedzą koniec świata. A ci, którzy zostaną zbawieni, zaznają radości i rozkoszy życia w rajskim świecie. Najstarsza i najświętsza księga chrześcijaństwa - Biblia - zawiera wiele proroctw dotyczących sądnego dnia i końca świata. Według jej zapisów będzie to około roku 2000. W liście św. Piotra Apostoła czytamy: jak złodziej przyjdzie ten dzień, w którym niebo ze świstem przeminie, gwiazdy się w ogniu rozsypią, a ziemia i rzeczy, które są na niej będą spalone.

Ewangelia według św. Łukasza stwierdza: pojawią się znaki na słońcu, księżycu i gwiazdach, a na ziemi nastanie trwoga narodów bezradnych wobec szumu morza i nawałnicy. Albowiem moc niebios zostanie wstrząśnięta. Wtedy żywi i powstali z grobów zmarli ujrzą Syna człowieczego nadchodzącego w obłoku z wielką mocą i chwałą. Najbardziej wstrząsającą wizję przedstawia Apokalipsa - objawienie św. Jana. Nastąpią wtedy wszelkie możliwe klęski żywiołowe i zjawią się uosabiający nieszczęścia wojny Czterej Jeźdźcy: Zabór, Mord, Głód, Śmierć na białym, czerwonym, wronim i płowym koniu.

Bibliści są jednak zdania, że data 2000 ma charakter symboliczny, a zwiastunem końca będzie pojawienie się Antychrysta. Prawie we wszystkich religiach świata po niszczącym kataklizmie przychodzi zbawiciel, który odbuduje świat w jego pierwotnej wspaniałości. Zanim jednak nastąpi powrót do raju, trzeba przeżyć grozę. Trudno się więc dziwić, że ludzie niezależnie od tego, kiedy i gdzie żyli, pragnęli uchylić kurtynę przyszłości. Stąd popularność wróżb i proroctw. Niesłabnącym zainteresowaniem cieszą się przepowiednie władczyni Wschodu.

Królowa z Saby

Żyła naprawdę i wsławiła się mądrością oraz darem prorokowania na dworze króla Salomona. Odwiedziła go w IX wieku przed naszą erą. Pochodziła z Saby, krainy historycznej rodu sabejskiego, którego państwo istniało w latach 950-115 p.n.e. na terenie dzisiejszego Jemenu. Czy królowa Saby miała na imię Michalda - tego nie wiadomo. Ewangelia św. Mateusza, werset 242, wspomina o niej jako o królowej z południa, natomiast historyk żydowski, Józef Flawiusz, nazywa ją królową Egiptu i Etiopii.

W przedmowie do "Proroctw królowej Saby" czytamy: w roku 875 przed narodzeniem Chrystusa przybyła do Jerozolimy, do króla Salomona, którego sława nadzwyczajnej mądrości znana była na wiele mil wokoło, królowa Saby... Z jej bytności u Salomona pozostało proroctwo, napisane w języku żydowskim. Po śmierci Chrystusa proroctwa te zostały przeniesione przez pątników wędrujących do grobu Bożego. Potem dotarły do Europy. Czy krążące po naszym kraju księgi zwane przepowiedniami Sybilli są rzeczywiście autorstwa królowej Saby?

Wieszczki zwane Sybillami

W świecie starożytnym Sybillami nazywano wieszczki, które często pod wpływem środków odurzających i w ekstazie przepowiadały przyszłe, niemal zawsze tragiczne wydarzenia. Najsłynniejszym zbiorem wyroczni był zbiór przechowywany w Rzymie. Legenda głosi, że król Tarkwiniusz nabył go od pewnej starej kobiety. Przybyła z dalekich stron i zaproponowała mu sprzedaż dziesięciu ksiąg za wygórowaną cenę. Kiedy cesarz odmówił kupna, kobieta spaliła trzy księgi, ale za pozostałe zażądała takich samych pieniędzy. I władca znowu odmówił. Kobieta spaliła dalsze trzy księgi. I wtedy ocalałe tomy Tarkwiniusz kupił. Księgi zwane Sybilińskimi spłonęły w 83 roku p.n.e. w pożarze świątyni. Odtworzono je w 76 roku p.n.e. i umieszczono w świątyni Apollina. Niestety, na rozkaz Stillichona zostały spalone.

Sentencje Sybilińskie

W świecie nowożytnym następują prześladowania Żydów i chrześcijan. Wtedy powstają teksty zwane apokryfami. Pośród nich pojawiają się tzw. Księgi Sybilińskie. W ich treści nie znani nam autorzy uwieczniają teksty przypisywane między innymi królowi Salomonowi i mędrcowi Izajaszowi. Ostateczna wersja księgi w języku greckim pochodzi z V lub VI wieku n.e. i nigdy nie została przełożona na język polski w całości.

- Znane nam przepowiednie Sybilli - objaśnia dr Mikołejko - oparte są na wydaniu amsterdamskim sentencji - Oracula Sybillina w 1689 roku. Jest to jedyna, niezręczna i niedokładna przeróbka fragmentów tego wydania. Czy będzie tak, jak prorokowała? Wiele znaków już się sprawdza. Choćby: "Nie da się poznać, kto panna, kto mężatka". "Nareszcie kobiety zaczną nosić męskie ubiory". Albo: "Wojny trwać będą. Z jednej powstawać będzie druga, tak że końca ich nie będzie." Wkoło nas trwają wojny...

- Powiedziałbym raczej, że ona bała się, że tak się zdarzy - dodaje dr Mikołejko. - Dopóki świat będzie trwał, wojny nie ustaną. Nie chciałbym tutaj mówić o znakach, interpretować proroctw. Zawsze na ludzi spadały nieszczęścia, choroby, klęski, zarazy... A co z końcem świata? Czy wierzyć słowom Sybilli? "Co się zaś tyczy dnia sądnego, ten dopiero nastąpi po wielkich przemianach na całym świecie. Zbliżać się będzie około 2 tysiące lat po Mesjaszowej śmierci. W owym czasie na stolicy Mesjaszowej zasiądzie papież o imieniu Piotr i będzie on ostatnim papieżem. Wtedy wielki Bóg pośle anioła swego na świat, a on zawoła: Wstańcie martwi z grobu waszego, przyjdźcie na sąd wszystkie dusze ludzkie. I to już będzie koniec rodzaju ludzkiego."

- Tak naprawdę każdy z nas ma swoją prywatną apokalipsę - tłumaczy dr Zbigniew Mikołejko. - Każdy z nas umrze i stanie w obliczu własnego końca świata. Dlatego własny strach przenosimy, uciekając od niego, w strach bardziej powszechny o losy świata i ludzkości. Proroctwa królowej Saby i inne przepowiednie ułatwiają nam taką postawę.

A diabeł próżnować nie będzie,
wymyślił coraz to nowe stroje i mody,
niewiasty zamiast bogobojnie żyć,
dzieci wychowywać i mężów kochać,
o niczym innym myśleć nie będą,
a to nie tylko w bogatych, ale i wśród biednych.
Ześle Bóg straszliwą chorobę, przed którą
nie będzie ratunku, a ona wielkie spustoszenie
czynić będzie i więcej, niźli od wojen zginie od niej.
Z proroctw królowej Saby


Barbara Jagiełło

Prof. Anna Świderkówna: - Jedyne znane nam dzisiaj księgi wyroczni sybilińskich zachowały się w średniowiecznych rękopisach. Ksiąg tych jest czternaście, a wszystkie pisane po grecku, językiem Homera. Nigdy i nigdzie nie pełniły one roli wyroczni oficjalnych, nigdy nie posiadały uznanego przez jakąkolwiek władzę państwową autorytetu. A jednak przez długie wieki czytywano je z niesłabnącym nigdy zainteresowaniem szukając wciąż na nowo aktualnych odpowiedzi na wszelkie możliwe pytania.