Futro Pana Boga

9 maja 1987 roku tuż po starcie rozbił się samolot LOT-u. Zginęli wszyscy - 183 osoby. Lotnisko zamarło z grozy. Ludzie płakali. A w wśród nich stała Janina Szulc-Tomaszewska i szlochała ze szczęścia. Jako jedyna nie weszła na pokład tego samolotu.

Wiele razy będzie wracała myślą do szczegółów, które uratowały jej życie. Pan Bóg się musiał porządnie napracować, żeby Janina Szulc-Tomaszewska nie wsiadła do samolotu rejsowego Polskich Linii Lotniczych LOT "Kościuszko". Samolot wystartował o godzinie 19.17 dziewiątego maja 1987 roku z lotniska Okęcie w Warszawie i udał się w podróż, z której już nie wrócił. Rozbił się i spłonął doszczętnie w Lesie Kabackim.

Pan Bóg w różny sposób daje znaki. Marianna Pawlak, matka Janiny, miała sen. Taki zwyczajny, że córkę na lotnisku zatrzymali celnicy. - Zobaczysz, będziesz miała kłopoty - powiedziała do niej rano. Tej samej nocy Janinie śniło się zbiegowisko ludzi. Przepycha się przez nich, a na ziemi leży na wpółzwęglony jej przyjaciel Paul. Macha do niej rękami i rozpaczliwie krzyczy: Don't go! Don't go! (Nie jedź, nie jedź!). Pomyślała, że to Paulowi grozi niebezpieczeństwo.

Do Ameryki miały obie lecieć jednym samolotem. W ostatniej chwili Janina kupiła sobie bilet na 9 maja, a mamie na 15 czerwca. Tłumaczyła, że musi na jej przyjazd przygotować mieszkanie. Gadanie, przecież już od siedmiu lat mieszkała w New Jersey i od dawna planowała zaproszenie mamy. To był podszept Pana Boga.

Najważniejsze było jednak futro. Janina chciała sobie kupić w Polsce czarne norki. Oglądały je w sklepie, ale matka odradzała. Tyle pieniędzy, 450 dolarów, po co. Jednak Janina się uparła. I kupiła. Zapakowała je na podróż w walizkę, ale po chwili z niejasnych powodów przełożyła do dużej torby. Ale żeby spełnił się zamysł Pana Boga, musiała się jeszcze spóźnić na lotnisko. Z Łomży do Warszawy odwoziła ją cała rodzina: były mąż, dorosłe dzieci. Matka została w domu. Miała jechać również siostra, ale jej córeczka nagle dostała wysokiej gorączki. (Później się okaże, że gorączka równie nagle ustąpiła). Zmitrężyli z tego powodu pół godziny. Było już późno, za późno, żeby stanąć w długiej kolejce do oclenia. Janina wzięła więc torbę z futrem i skierowała się do krótszej, gdzie odprawiano podróżnych, którzy nie mają niczego do oclenia.

Komu życie, komu śmierć

Po drugiej stronie lustra Mojry ostrzyły już nożyczki, żeby poprzecinać nitki wielu żywotów. Było im wszystko jedno, które przetną, byle ilość się zgadzała. Jeden z celników, pełniący funkcję inspektora, miał problem. Jego serdeczna koleżanka bardzo chciała polecieć do Nowego Jorku tym samolotem. Ale nie było już miejsca. Jedyne wyjście - zatrzymać kogoś z czekających. Stanął z boku i typował ofiarę. Dostrzegł kobietę na końcu kolejki. Była sama i trzymała wielką torbę. Odwołał ją do kontroli. Miał szczęście: w torbie znalazł futro.

Ona poprosiła, żeby oddał futro jej rodzinie. On, że nie. Przychodziły stewardesy, podszedł kapitan Zygmunt Pawlarczyk. Panie kapitanie, pytały, czy możemy poczekać na pasażerkę? Możemy poczekać 15 minut, powiedział i spojrzał na Janinę. Zapamiętała jego twarz na zawsze. Koleżanka inspektora również poprosiła, żeby puścił kobietę, bo znalazło się wolne miejsce. Ale machina urzędnicza już poszła w ruch. Lećcie sami, tę panią muszę zatrzymać, powiedział do kapitana.

Miał wyrzuty sumienia, bo kobieta się nie awanturowała. Milczała. Było mu przykro, gdy kierował ją do kontroli osobistej. Przecież wiedział, że niczego nie znajdą. Samolot odleciał. Niech pani się nie przejmuje, pocieszał, może pani lecieć przez Chicago. Z tego zakłopotania dwa razy pisał protokół. Nie wiadomo, ile to trwało, bo czas jakby się zatrzymał. Janina pamięta tylko, że podszedł do niej wopista i patrzy dziwnie. Wie pani co? - zagadnął. - Samolot miał awarię, może pani jeszcze poleci. Ale zaraz przyszedł drugi i mówi co innego. Samolot spadł i się zapalił.

Nie wierzyła. Straszne wiadomości najpierw wydają się głupie. Są za duże, żeby zmieściły się w głowie od razu. Więc rodzina stoi w komplecie i nie wie, co robić. Wtedy podszedł inspektor. Ja pani życie uratowałem, mówi. Wszyscy zginęli. Na pani miejsce poleciała moja znajoma - rozpłakał się.

Szczęściara

Bardzo chciał porozmawiać z uratowaną przez siebie kobietą. Spotkali się przy kawie jeden, jedyny raz i nigdy więcej. Przygniatało go poczucie winy, że wysłał na śmierć koleżankę. Patrzył na Janinę jak na częściowe odpuszczenie grzechu. Żeby ją chociaż uratował w sposób czysty. Przecież najpierw wyrządził jej zło, które dopiero na dobro się obróciło. Opowiedział jej o swoim życiu, dał adres i zdjęcie, które nosi w portfelu do dziś. I już nic więcej. Janka zawsze miała szczęście, ale w drobniejszych sprawach. Wylosowała malucha, wygrała na loterii, wyczuła ogień, zanim rozszedł się swąd.

Dzięki temu uratowała amerykańską fabrykę przed spłonięciem. Dotąd była zwykłym pracownikiem, a odtąd bohaterką. Pomagała szczęściu, fakt. Od dziecka marzyła o życiu lepszym niż to, które wiodła w Łomży jako żona poborcy podatkowego. A wcześniej jako córka niezamożnych rolników. Brała dodatkowe prace, odkładała pieniądze, czytała pismo "Ameryka". Wreszcie wyjechała. Znalazła dobrą pracę. Na raty kupiła dom. Ściągnęła do siebie córkę z mężem, syna z żoną. Każdemu załatwiła pracę. Czy nie jest szczęściarą? Może dlatego Pan Bóg jej pomógł, żeby ona pomagała innym.

To ty żyjesz?

Matka Janiny, Marianna Pawlak, kąpie prawnuczka. Nagle odczuwa taki żal, że zaczyna płakać. Dzwoni telefon. To kolega Janiny. Pyta Pawlakową ostrożnie, czy oglądała telewizję? Nie. A radia słuchała? Nie, a coś się stało? A którym samolotem Janina leciała? Bo wie pani, był wypadek. Przyszła Marianna do obrazu Matki Boskiej, uklękła, modli się i płacze. A Matka Boska mówi, nie płacz, twoja córka żyje. Boże, jak to, wszyscy zginęli, a ona żyje?

Później dzwoni syn Janiny, że ona żyje. Marianna nie wierzy, a może boi się uwierzyć. Przekonał ją dopiero głos córki w telefonie. W Nowym Jorku wyszedł po Janinę na lotnisko jej przyjaciel Paul. Wraz z informacją o katastrofie dotarła tu lista pasażerów, którzy zginęli. Wśród nich było nazwisko Szulc. Paul opłakał przyjaciółkę. Smutną informację przekazał innym znajomym. Nie wierzyli oczom, gdy wróciła żywa. Zbiegiem okoliczności na liście znalazły się dwie osoby o nazwisku Szulc.

Życie po szczęściu

W katastrofie "Kościuszki" zginęły 183 osoby. Wypadek wstrząsnął wszystkimi, ale samoloty wciąż startowały i lądowały. Ludzie wsiadali i wysiadali. W pierwszym tygodniu wśród pasażerów czekających na odprawę panowała cisza. Pięć dni po katastrofie Janina Szulc-Tomaszewska leci do Nowego Jorku. Idzie przez lotnisko na drewnianych nogach, ma specjalną opiekę stewardesy. Boi się.

W samolocie jakaś kobieta mieszkająca w Kabatach opowiada, że ludzie zdejmowali pierścionki z pourywanych rąk rozrzuconych po lesie. Janina płacze, dają jej drinka. Ktoś się wtrąca, że była jedna, co miała lecieć, ale nie poleciała. To ja jestem, to ja jestem, chlipie Janina. Pasażerowie przychodzą ją dotykać. Odetchnęli. Nic im się nie stanie, bo leci z nimi szczęściara. Cała załoga wpisuje jej się do książki, którą dostała od LOT-u na pamiątkę. Prócz książki dali też lalkę z Cepelii i prawo do darmowego przelotu raz w roku. Został jej też paszport z przekreśloną pieczątką, datowaną 9 maja 1987 r., obok pieczątka z 14 maja. I wycinki prasowe.

Lipcowe futro

Dwa miesiące później, w lipcu, odbył się zaoczny proces o futro. Janinę uniewinniono. W uzasadnieniu wyroku napisano, że okazała się prawdziwą patriotką, ponieważ udzieliła setek wywiadów prasie całego świata i nigdzie nie wyraziła się o Polsce źle. Tym sposobem czarne norki wróciły do niej. Przywiózł je z Polski syn. Ucałowała futro na dzień dobry. Wielu ludzi przychodziło je oglądać. Janina zakłada norki tylko do kościoła. Raz w roku daje na mszę za ofiary katastrofy i za swoje ocalenie.


Agata Bleja